Czym jest i jak działa?
Glifosat lub N-fosfometyloglicyna (Glyphosate) jest nieselektywnym związkiem fosfoorganicznym stosowanym nalistnie. Używany do zwalczania chwastów w rolnictwie, kontroli roślinności na obszarach nierolniczych oraz jako środek osuszający plony. Jednym z najbardziej znanych środków ochrony roślin, zawierającym glifosat jako substancję czynną, jest RoundUp.
Zawartość glifosatu, jak również jego głównego metabolitu, kwasu aminometylofosfonowego (AMPA), jest kontrolowana w glebie, wodzie, roślinach, zwierzętach i żywności. Pomimo tego, że glifosat jest stosowany nalistnie, znaczące ilości tego herbicydu dostają się do gleb (Lane i in. 2012). Ze względu na obecność w cząsteczce reszt kwasu fosfonowego, w środowisku glebowym łatwo wiąże się on z minerałami ilastymi i uwodnionymi tlenkami (Haney i in. 2000).
Działanie glifosatu polega na blokowaniu enzymu syntazy EPSP (syntaza 5-enolopirogroniano-szikimowo-3-fosforanowa) (Steinrücken i Amrhein, 1980). Jego dezaktywacja uniemożliwia biosyntezę aminokwasów aromatycznych (fenyloalaniny, tyrozyny i tryptofanu) prowadząc do zmniejszenia ich poziomów komórkowych, a w konsekwencji do śmierci rośliny (Gresshoff, 1979; Fischer et al., 1986; Wicke et al., 2019). Ponieważ ten szlak metaboliczny występuje w roślinach, bakteriach i grzybach może mieć on negatywny wpływ na mikrobiom jelitowy człowieka.
N-fosfometyloglicyna była uważana za korzystny herbicyd, dopóki jej zastosowanie nie doprowadziło do ewolucji chwastów odpornych na glifosat (Duke i Powles 2008) i póki nie opublikowano badań sugerujących niekorzystny wpływ preparatów opartych na glifosacie.
Zastosowanie
Początek stosowania herbicydów na bazie glifosatu początkowo przyniósł rolnikom bardzo wiele korzyści. Pozwoliło im to na znaczne zmniejszenie nakładu pracy i podwojenie areałów upraw. Masowe używanie nasion „Roundup Ready” (odpornych na Roundup) spowodowało transformację rolnictwa w ciągu zaledwie 15 lat ich używania. Technologia ta pozwoliła na zniszczenie za jednym zamachem, używając tylko jednego herbicydu, wielu rodzajów chwastów, bez szwanku dla plonów, ale tylko przez kilka lat. Jak się okazało powszechne używanie Roundup doprowadziło do ewolucji dużo trudniejszych do zabicia szczepów chwastów, tzw. superchwastów.
Zagrożenia
W 2019 roku naukowcy z Uniwersytetu Waszyngtońskiego opublikowali badania, w których udowodniono, że szansa zachorowania na niektóre rodzaje nowotworów rośnie nawet do 41 procent, kiedy człowiek jest poddany na regularne działanie glifosatu. To dotyczy głównie rolników, którzy mają z nim najwięcej do czynienia.
W UE glifosat jest dopuszczony do użytku do końca 2022 roku.
Restrykcyjne przepisy UE w kwestii dopuszczania preparatów do obrotu są gwarancją bezpieczeństwa środków ochrony roślin. Burza medialna trwająca wokół tego związku spowodowała, że został on przebadany ze szczególną wnikliwością i dokładnością. W trakcie analiz i badań potwierdzono pozytywną ocenę bezpieczeństwa przeprowadzoną przez unijne organy zatwierdzające. Zgodnie z nimi zaleca się nieklasyfikowanie glifosatu jako substancji rakotwórczej. Sam glifosat według oceny specjalistów jest bezpiecznym narzędziem, z którego rolnicy wciąż mogą korzystać. Jednak wiele badań wskazuje, iż toksyczność niektórych preparatów zawierających w swym składzie glifosat jest wyższa od toksyczności samej substancji czynnej.
Literatura:
- Duke SO, Powles SB (2008) Glyphosate: a once-in-a-century herbicide. Pest Manag Sci 64(4):319–325. doi:10.1002/ps.1518
- Haney R.L., Senseman S.A., Hons F.M., D.A. Zuberer (2000) Effect of Glyphosate on Soil Microbial Activity and Biomass.48:89-93. doi: 10.1614/0043-1745.2000
- Lane M, Lorenz N, Saxena J, Ramsier C, Dick RP (2012) The effect of glyphosate on soil microbial activity, microbial community structure, and soil potassium. Pedobiologia 55(6):335–342. doi:10.1016/j.pedobi.2012.08.001
- Steinrücken, H.C., Amrhein, N. (1980) The herbicide glyphosate is a potent inhibitor of 5-enolpyruvyl-shikimic acid-3-phosphate synthase. Biochem Biophys Res Commun 94: 1207–1212.
- Gresshoff, P.M. (1979) Growth inhibition by glyphosate and reversal of its actions by phenylalanine and tyrosine. Aust J Blant Physiol 6: 177–185.
- Fischer, R.S., Berry, A., Gaines, C.G., and Jensen, R.A. (1986) Comparative action of glyphosate as a trigger of energy drain in eubacteria. J Bacteriol 168: 1147–1154.
- Wicke, D., Schulz, L.M., Lentes, S., Scholz, P., Poehlein, A., Gibhardt, J., et al. (2019) Identification of the first glyphosate transporter by genomic adaptation. Environ Microbiol 21: 1287–1305.
- Singh, S. et al. (2020), Int. J. Environ. Res. Public Health, 17(20): 7519
Zapraszamy do bezpośredniego kontaktu i współpracy z Segmentem ŻYWNOŚĆ GBA POLSKA!
GBA POLSKA Sp. z o.o. od 20 lat jest rzetelnym i wiarygodnym partnerem w obszarze badań laboratoryjnych i usług intelektualnych dla żywności, środowiska i kosmetyków.
