Woda w środowisku szpitalnym
Woda stanowi jedną z najbardziej istotnych części środowiska szpitalnego. Obejmuje wodę przeznaczoną do spożycia (np. woda użytkowana w kuchniach szpitalnych), do celów higieniczno-sanitarnych (zimną i ciepłą), wodę zasilającą urządzenia i systemy stosowane w celu optymalizacji mikroklimatu w pomieszczeniach (nawilżacze powietrza, klimatyzatory, systemy klimatyzacyjne z wodnymi chłodniami wentylatorowymi) oraz wodę wykorzystywaną w procedurach i urządzeniach medycznych (nebulizatory, płuczki do gniazd tlenowych, respiratory, urządzenia do hemodializy, urządzenia do endoskopii itp.). Ponadto aerozol wodny jest obecny w większości pomieszczeń szpitalnych, w których wykonywane są zabiegi medyczne, takie jak inhalacje, hydroterapia (baseny) czy leczenie z zastosowaniem respiratora.
Środowisko wodne stanowi potencjalny rezerwuar występowania i namnażania się mikroorganizmów, które mogą być czynnikami zakażeń szpitalnych. Jednym z bardzo groźnych drobnoustrojów mogących rozwijać się w środowisku wodnym w szpitalach to bakterie z rodzaju Legionella sp.
Czym są bakterie z rodzaju Legionella sp.?
Bakteria z rodzaju Legionella, szczególnie gatunek Legionella pneumophila, jest odpowiedzialna za wywołanie groźnej choroby zwaną legionellozą, inaczej znanej jako legionellosis. Choroba ta powoduje ciężkie zapalenie płuc i gorączkę Pontiac.
Sprzyjające warunki do rozwoju tej bakterii w środowisku szpitalnym to oczywiście duża wilgotność (instalacje wodne jak i wentylacyjne), temperatura (20-45°C), zastoiny wody, obecność jonów żelaza i wapnia, jak również nieodpowiednia instalacja hydrauliczna (błędy projektowe, wykonawcze oraz niedostosowanie starych instalacji do aktualnych potrzeb i wymagań), niewłaściwy lub niewystarczający nadzór sanitarno-higieniczny nad urządzeniami i instalacjami wodnymi oraz brak działań zapobiegawczych (brak kontroli jakości wody w instalacji zasilającej).
Zakażenie bakteriami z rodzaju Legionella sp. następuje poprzez wdychanie skażonego aerozolu wodnego lub przez aspirację tych mikroorganizmów z błon śluzowych gardła, choroba nie przenosi się natomiast z człowieka na człowieka. Główne zagrożenie stwarzają skolonizowane instalacje wodne obiektów szpitalnych nie zachodzi natomiast obawa o niekontrolowane szerzenie się choroby w populacji ogólnej.
Kontrola jakości wody w kierunku bakterii z rodzaju Legionella sp. – podstawa prawna, wymagania, punkty poboru i częstotliwość badań
Ze względu na chorobotwórcze działanie Legionella pneumophila, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2017 r. poz. 2294), istnieje obowiązek monitorowania obecności tych mikroorganizmów w ciepłej wodzie m. in. w takich obiektach użyteczności publicznej jak przedsiębiorstwa podmiotu wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe.
Wymagania dla wody ciepłej dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą:
- <100jtk/100ml – przedsiębiorstwa podmiotu wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne;
- <50jtk/1000ml – przedsiębiorstwa podmiotu wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, w których przebywają pacjenci o obniżonej odporności, w tym objęci leczeniem immunosupresyjnym.
Miejsca pobierania do badania próbek ciepłej wody pozwalające na ocenę wewnętrznej instalacji wodociągowej, w celu wykrywania bakterii Legionella sp., w budynku przedsiębiorstwa podmiotu wykonującego działalność leczniczą stacjonarną bądź całodobową – powinny być zlokalizowane wg rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2017 r. poz. 2294) w:
1) wypływie ze zbiornika ciepłej wody lub najbliższym punkcie czerpalnym;
2) punkcie czerpalnym najdalej położonym od zbiornika ciepłej wody;
3) miejscu powrotu wody do podgrzewacza;
4) wybranych punktach pośrednich, których liczba zależy od wielkości systemu.
Minimalna częstotliwość badań wody ciepłej została określona w załączniku nr 5 punkt B wyżej wymienionego rozporządzenia:
- w przypadku braku skażenia – we wszystkich punktach poboru wyniki <100jtk/100ml i/lub <50jtk/1000ml – badania wykonujemy 2 razy w roku;
- w przypadku skażenia średniego – wyniki ≥100jtk/100ml i/lub ≥50jtk/1000ml – badania wody należy wykonać po 4 tygodniach, a jeżeli wynik badania nie ulegnie zmianie, należy przeprowadzić czyszczenie i dezynfekcję, powtórzyć badanie po 1 tygodniu, następnie po 1 roku;
- w przypadku skażenia wysokiego – wyniki ≥1000jtk/100ml i/lub ≥100jtk/1000ml – badania wody należy wykonać po 1 tygodniu od czyszczenia i dezynfekcji systemu, następnie co 3 miesiące;
- w przypadku skażenia bardzo wysokiego – wyniki ≥10000jtk/100ml i/lub ≥1000jtk/1000ml – badania wody należy wykonać po 1 tygodniu od czyszczenia i dezynfekcji systemu, następnie co 3 miesiące (Należy natychmiast wyłączyć z eksploatacji urządzenia i instalacje wody ciepłej oraz przeprowadzić zabiegi ich czyszczenia i dezynfekcji).
Jak widać kontroli „urzędowej” na obecność bakterii z rodzaju Legionella sp. podlega jedynie woda ciepła oraz w przypadku jednostek posiadających baseny również woda basenowa, natomiast nie ma rozporządzeń regulujących dopuszczalne ilości tych bakterii w wodzie zimnej, technologicznej (woda do dializ, do sterylizatorów, do endoskopii) oraz powietrzu i w kanałach wentylacyjnych. Nie oznacza to, że takich badań nie powinno się wykonywać w celu zapobiegania potencjalnemu rozwojowi zakażenia w szpitalu.
Wychodząc naprzeciw Państwa oczekiwaniom GBA POLSKA wykonuje badania na obecność bakterii z rodzaju Legionella sp. w:
- wodzie ciepłej zgodnie z wymaganiami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2017 r. poz. 2294);
- w wodzie basenowej zgodnie z wymaganiami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach (Dz. U. 2015 poz. 2016);
- w wodzie zimnej, do spożycia;
- w wodzie technologicznej (woda do dializ, woda do endoskopii);
- w powietrzu;
- w kanałach wentylacyjnych (badania czystości mikrobiologicznej kanałów wentylacyjnych metodą wymazową).
W ramach naszej oferty zapewnimy Państwu kompleksową usługę: pobranie, transport oraz analizę laboratoryjną próbek.
KAŻDEGO DNIA WSPIERAMY TWÓJ BIZNES. SKORZYSTAJ Z NASZYCH DOŚWIADCZEŃ!
Masz jakiekolwiek pytania? Skontaktuj się z Zespołem GBA POLSKA.
